حرف شمال/محمدصفر لفوتی*: سفر به شمال که در ادبیات خانواده‌های ایرانی جایگاه ویژه‌ای را از آن خودکرده است، در سال‌های اخیر همواره به یکی از مهم‌ترین معضلات این منطقه جغرافیایی زیبا تبدیل‌شده است!

نوع رفتار مسافران با طبیعت را می‌توان یکی از موضوعات مهم در تبیین فرهنگ سفر و حفظ محیط‌زیست دانست و درحالی‌که توصیه‌های دینی، ملی و مذهبی در ایران همواره بر حفظ محیط‌زیست و همچنین تلاش برای عدم آسیب‌رسانی به محیط زندگی استوار است اما، همواره در اوج سفر و از راه رسیدن موج سفر، استان‌های مظلوم شمال شاهد رفتاری بسیار نادرست با طبیعت خود هستند! رفتاری که اگر فکری به حال اصلاح آن نشود، در سالیان پیش رو می‌تواند زمینه از دست رفتن این ثروت ملی ایران را فراهم آورد!

کمی از خزر فاصله بگیرید، آن‌سو تر از این دریا، جایی که در جغرافیا آسیای میانه نام‌گرفته و کشورهایی را در خود جای‌داده است که زمانی متعلق به ایران بوده‌اند را ببینید. این کشورها در مقایسه با ایران از اقتصادهای ضعیف برخوردارند و حتی با فقر نیز در بسیاری از موارد دست‌وپنجه نرم می‌کنند اما ناگوار اینجاست که در جاده‌ها، جنگل‌ها و ... تابلوهایی به زبان فارسی در خصوص رعایت بهداشت و حفظ محیط‌زیست نصب‌کرده‌اند. این مسئله می‌تواند تلنگری برای ملتی باشد که سابقه دیرینه فرهنگ آن زبانزد ملت‌ها دنیا و باستان شناسان جهان است.

سال گذشته درست در میانه تیرماه، در هنگامه تعطیلات عید فطر بود که سونامی سفر به شمال دوباره به راه افتاد. اعتراض آملی‌ها و اهالی مرزن آباد و ساکنین روستاهای جاده کندوان چالوس، که برای تسهیل سفر به استان مازندران یک‌ طرف شده بود، شرایطی غیرطبیعی را رقم زد تا جایی که برخی از ممانعت مازندرانی‌ها برای سفر به این استان خبر دادند. مشکلی که در همین تعطیلات اخیر ایام عید فطر سال جاری هم همچنان پابرجا بود و تبدیل به معضلی بزرگ مخصوصا برای ساکنین جاده کندوان شده است و طنین صدای اعتراض آنها در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی ، رساتر از هر زمان دیگری به گوش میرسید! اما اینکه آیا به گوش مسئولان و مدیران هم رسیده باشد یا نه! الله اعلم...!!! به خوبی میدانیم که همین مسئله ، خود گویای وضعیت نابسامانی که گریبان گیر سفر در ایران و خصوصاً استان‌های شمالی شده، می باشد!

بررسی‌ها نشان می‌دهد در ایام تعطیلات عید فطر، بدون در نظر گرفتن روزهای پایانی هفته بیش از 3.5 میلیون نفر به استان مازندران سفرکرده‌اند. فشاری که از بابت این سفر غیرطبیعی در ایامی کوتاه به این منطقه تحمیل می‌شود، بدون تردید از توان محیط‌زیست ایران خارج است! متأسفانه تصاویر فراوانی نیز درباره مملو بودن جنگل و ساحل و دریا و کناره های جاده ها،  از زباله، منتشرشده که نشان دهنده رفتار نامناسب با طبیعت و عدم فرهنگ سازی مسافرت می باشد!

شمال حالا دیگر به مقصد سنتی سفر ایرانیان تبدیل‌شده است. این در حالی است که ایران طبیعتی بکر در بسیاری از نقاط خود دارد، از شمال غرب و شرق گرفته تا مرکز و جنوب، از کویر گرفته تا دریاها و دریاچه‌ها؛ شاید آشنا نبودن اغلب ایرانیان با جاذبه‌های گردشگری ایران یکی از دلایل این معضل باشد! اما بدون تردید بی‌برنامگی در تعطیلات و نبود امکان برنامه‌ریزی برای توزیع سفر در مناطق مختلف در کنار کمبود سرمایه‌گذاری برای ساخت اقامتگاه و تأسیسات موردنیاز برای سفر، در شکل‌گیری این بحران مؤثر است.

 برنامه‌ریزی برای آشنا کردن مردم با جاذبه‌های گردشگری در استان‌هایی جز استان‌های شمالی و همچنین افزایش سرمایه‌گذاری برای ساخت اقامتگاه و مراکز توریستی متناسب با درآمد خانوار ایرانی، می‌تواند در بهبود این وضعیت مؤثر باشد. از سوی دیگر رسانه‌های گروهی و دستگاه‌های مسئول وظیفه‌ای جدی برای ایجاد فرهنگ سفر دارند و از این مهم نباید غفلت کرد.*سردبیر