مراسم «کتاب پاره کُنی» ؛ دانایی که برگ برگ می شود

حرف شمال | سعید یزدانی؛ پژوهشگر ارشد اجتماعی؛ چند روزی است که یک ویدیو از یکی از مدارس تهران نظر و نگاه اقشار مختلف جامعه را به خود جلب کرده است و نظرات متفاوت و گوناگونی نیز در برخورد این دانش آموزان با پاره کردن کتاب پس از امتحانات به تحریر در آمده است ،اما از هیأت مولفان کتاب درسی و وزارت آموزش و پرورش و معاونان آن ،غیر از سکوت مطلق چیزی نه دیدیم نه شنیدیم. اما چرا دانش آموز بعد از امتحانات کتاب های خود را پاره می‌کنند؟

این پاره کردن کتاب از دیدگاه روانشناسی اجتماعی ،یعنی یک نفرت و انزجار از آموزش ،تدریس،کتاب ،مدرسه و معلم است. 

با باور همه مردم جهان ،کتاب بزرگترین سرمایه اجتماعی بشریت است و در فرهنگ ما ایرانیان ،کتاب یک دوست بی زبان و یک یار مهربان است ،که انسان را می‌تواند به سرمایه و انسانیت برساند و  به همه مجهولات ما پاسخ دهد و در شرایط تنهایی یک دوست و یاور همیشگی است.

اما پاسخ به این سوال و سوالات چیست ؟ چه میشود که یک نفر عامل تولید عشق و محبت  علاقه و سرمایه ،سواد و دانایی و دوست دانا و خوش بیان خود را با انزجار و تنفر ،در وسط خیابان و به همراه هم‌کلاسی های خود پاره می کند و در کنار پیکر بی جان این دوست دانای خود جشن و پایکوبی برپا می‌کند.

پاسخ این سوالات واضح و روشن است ؛این دوست مهربان و دانای نسل قدیم دیگر یک دوست دانا برای نسل جدید نیست و به نیازهای نسل جدید پاسخ نمی‌دهد و یک شکاف عمیق،بین کتاب و مدرسه و دانش آموزان ایجاد شده است و تلفن همراه و ابزار مشابه جای کتاب را پر کرده اند و گوشی همراه جانشین کتاب شده است و به ابهامات دانش آموزان پاسخ می‌دهد و به دلیل احساس نیاز شدید به تلفن همراه هیچ دانش آموزی در پایان مطالعه مطالب در گوشی خود،تلفن همراه خود را پرتاب نمیکند.

مسأله بعدی این است که مولفان کتاب های درسی باید توجه کنند که کتاب های درسی موجود در مدارس با نیازهای امروز دانش آموزان همخوانی ندارد و احساس مشترک بین نیاز های دانش آموزان و کتاب های موجود برقرار نشده است و مطالب تکراری کتاب باعث رنجش دانش آموزان شده است.

مسأله بعدی رویکرد و کارکرد مدرسه و معلم است که موفق نشده است یک رابطه منطقی بین کتاب و دانش آموزان برقرار کند و دانش آموزان تا با نبود کتاب احساس خلأ بکنند.

مسأله مهم تر ،رویکرد نظام عالی، آموزش و پرورش و نهاد‌های فرهنگی است،که نتوانستند نقش کتاب و کتابخوانی را در توسعه علمی و آموزشی خوب تدوین کنند تا جویندگان علم و دانش در ابتدای تحصیل ،با کتاب احساس دشمنی نکتند و عدم توفیق و کامیابی خود ،بالاخص عدم کسب نمره قبولی را در در کتاب جستجو نکنند.این مدرسه است که بجای دوستی ،دشمنی بین دانش آموزان و کتاب را رقم می‌زند.

اگر رابطه دانش آموزان با کتاب را در بدترین شرایط شبیه سازی کنیم مثل رابطه یک سرباز با تفنگ است حتی یک سرباز در پایان دوران خدمت خود با احترام تفنگ خودش را تحویل اسلحه خانه می‌دهد و با حزن و اندوه از آن دل می کند. 

در اینجا می‌بینیم یک دانش آموز در پایان فصل امتحانات ،بدترین برخورد را با مقدس تربن ابزار فرهنگی داشته است.

این یک زنگ خطری ،برای متولیان فرهنگی و آموزشی است و هیات مولفان کتاب های درسی باید با حضور روانشناسان,جامعه شناسان و رفتار شناسان ،ساعت ها این رفتار را زیر ذره بین ببرد و مطالعه و آسیب شناسی کنند ،تا شاهد این نوع رفتارها و بدهنحاری های علمی در سطح کشور نباشیم. 

افسوس که تا امروز حتی یک پاسخ یک دقیقه ای یا یک خطی از سوی وزارت آموزش و پرورش صادر نشده است.  

این یک آسیب شناسی اجتماعی است و پیشاپیش از محضر معلمان زحمتکش عذرخواهی می‌کنم 

فیلم پاره کتاب در یکی از مدارس تهران را اینجا ببینید