خودکشی؛ هشدار آشکار «درد پنهان اجتماعی»!
حرف شمال| دکتر علیرضا قاسمی جامعه شناس و سعید یزدانی کارشناس ارشد جامعه‌شناسی؛ موضوع خودکشی مورد توجه جامعه‌شناسان و روانشناسان و حوزه های مختلف جامعه‌شناسی است.
در تعریف آن می‌گویند «مرک خودخواسته که با میل و اراده فرد و با تصمیم آگاهانه انجام می‌شود »
روانشناسان عوامل فردی و شکست ها و ناکامی های فرد را عامل اصلی خودکشی میدانند و عدم تاب آوری افراد در مقابل مصایب فردی را بزرگترین عامل تاثیرگذار بر خودکشی افراد میدانند.
جامعه شناسان خودکشی را امری اجتماعی میدانند به این معنا که عوامل اجتماعی و شرایط اجتماعی نقش به‌سزایی در خودکشی افراد دارد.
یکی از معروفترین مطالعات در این حوزه را دورکیم در قرن بیستم انجام داده است. دورکیم بیست و سه فرضیه را آزموده است و از جمع آنها به این فرضیه کلان رسیده است«هر چقدر همبستگی اجتماعی بیشتر باشد میزان خودکشی در آن جامعه کمتر است »
دورکیم چهار نوع خودکشی را از هم تفکیک کرد ؛
۱ـخودکشی خودخواهانه ،فرد در شرایطی قرار میگیرد که نمی‌تواند با منافع جمعی همسو گردد تمایلات فردی بر دیگر تمایلات برتری دارد.
۲ـخودکشی دگرخواهانه،فرد آنچنان به جمع و منافع جمعی تعلق خاطر دارد که به‌خاطر حفظ منافع جمعی از جان خودش می‌گذرد و معمولا آرمان‌گرایانه است و آرمان‌های ملی و حزبی و عقیدتی بر این نوع خودکشی تاثیر گذار هستند.
۳ـخود کشی آنومی و بی هنجاری ،زمانی که ارزش ها و هنجارهای جامعه دچار اخلال و اختلال می‌شوند و قانون و مقررات نقش هدایتی و مدیریتی خود را از دست می‌دهند و کارکرد قانون به حداقل می‌رسد.
۴ـخودکشی جبر گرایانه ،یک مدل خودکشی است که امروزه نادر و کمتر اتفاق می‌افتد مثلاً در هندوستان قدیم پس از فوت شوهر ،یک زن برای اعلام وفاداری خودش را به آتشی می‌انداخت که برای سوزاندن جسد همسرش مهیا شده بود. میزان نورم خودکشی در دنیا که مورد پذیرش جامعه جهانی است پنج نفر در صد هزار نفر است و اگر تعداد خودکشی ها در برخی جوامع از این نورم بیشتر شود جامعه شناسان به فکر مطالعه پیش فرض های تأثیر گذار بر آن می‌شوند.
در ایران آمار رسمی خودکشی هرگز در دسترس قرار نمیگیرد اما مشاهدات میدانی و حوادث روزنامه ها ،حکایت از آمار بیشتر از نورم جهانی دارد و بصورت غیر رسمی میتوان نتیجه تقریبا پنح برابری را برای آن لحاظ کرد.اقدام به خودکشی یا خودکشی ناموفق،یک مولفه است که آمار دقیقی در دسترس نیست،اما افرادی که موفق به خودکشی شدند را میتوان عینا مشاهده و ملاحظه کرد،امروز نگاهی به آمار خودکشی های کشورهای مختلف انداختیم؛ به عنوان کسی که جامعه‌شناسی خوانده خیلی متاثر شدیم بالاخص برای کشور ژاپن و کره جنوبی که یک آمار باور نکردنی دارند،ایران عزیز ما در کشورهای همسایه میزان بالاتری دارد اما نسبت به نورم جهانی آمار قابل قبولی دارد و رتبه بالای شصت کشور دنیا را دارد.
برای پیشگیری از خودکشی و کاهش آن باید چکار کرد ؟
دردهای اجتماعی باید به دور از محافظه کاری بیان شوند درمانگران اجتماعی باید فرماندهان اجتماعی باشند و دولت ها به عنوان سربازان اجتماعی باید در خدمت سرداران اجتماعی باشند محافظه کاری اجتماعی درمان اجتماعی را به تأخیر میاندازد زندانها به عنوان نماد و سنسورهای اجتماعی یک جامعه هستند دولت ها باید به کمک درمانگران اجتماعی تب اجتماعی را از همین ویترین های اجتماعی(زندانها)اندازه‌گیری کنند و برای درمان دردهای اجتماعی متخصصان اجتماعی دست بکار شوند.
هیچ دولتی دردها و آسیب های اجتماعی را گردن نمیگیرد سعی در مقصرانگاری افراد دارد و از نقش خودش در تولید آسیب ها فرار می‌کنند. غافل از اینکه آسیب های اجتماعی محصول بی تدبیری ،انومی و دخالت جاهلانه دولت هاست.که در قالب خودکشی یا آسیب های اجتماعی دیگر در جامعه نمودعینی پیدا می‌کند.
مطالب مرتبط
