جمعیت و فرزندآوری یادداشتی از فاطمه سالاریان

 فاطمه سالاریان: بر اساس نتایج آخرین سرشماری کشور در سال ۱۳۹۰، جمعیت کشور برابر با 75.1 میلیون نفر بوده و متوسط رشد سالانه‌ی جمعیت نیز با ادامه‌ی همان روند کاهشی به 1.3درصد رسیده است.(یعنی سالیانه فقط 1.3% به جمعیت کشور اضافه می‌گردد) از سوی دیگر، با توجه به الگوهای جمعیتی کشورمان از نظر کاهش میزان موالید در مقایسه با اکثر کشورهایی که این مسیر را طی نموده‌اند در مدت بسیار کوتاهی (حدود ۲۰سال) توانسته تعداد کل فرزندان یا باروری کل را در کشور از حدود 6.5 فرزند به 1.7 فرزند برساند.

 اولین و مهم‌ترین وظیفه‌ی همه ما، صیانت و اعتلای جامعه است و حفاظت جامعه منوط به بقای نسل است. حال اگر به منابع داخلی و بین‌المللی مراجعه شود به اطلاعاتی بر می‌خوریم که زمینه‌ساز نگرانی است.

 

یک شاخص شناخته شده‌ی زاد و ولد، نرخ باروری کلی است. در بیان ساده‌تر منظور از نرخ باروری کلی تعیین تعداد فرزندانی است که جانشین والدین شوند، اگر این شاخص در حد 2.1 بچه یا کمتر باشد به معنای کاهش تدریجی جمعیت است. با حفظ شرایط کنونی ما در یک دوره‌ی 40-30 ساله یعنی در سال 1420 رشد جمعیت‌مان به صفر می‌رسد؛ یعنی حتی اگر همین یک و هفت دهم هم باقی بماند، باز رشد جمعیّت کشور ما در سال 1420 به صفر می‌رسد.

 

سریع ترین میزان کاهش باروری کلی در جهان مربوط به ایران بوده و در طی سالهای 1980 – 1975 از 6.28 به 1.89 در سال 2010 – 2005 کاهش یافته است ( یعنی به میزان  کاهش 4.39).

 

كاهش سطح باروري در ايران همة طبقات و گروه‌هاي اجتماعي (شهر و روستا) را در بر گرفته استبه اعتقاد سازمان بهداشت جهانی و صاحب نظران، مردم (مردان و زنان) ثروت واقعی هر ملتی را تشکیل می‌دهند.برخی از دشمنان کشور از روند پیش روی جمعیت کشور خوشحال اند چرا که به نظرشان آمارهای جمعیتی و تغییر نسل در ایران نیاز به حمله به کشورمان را برطرف کرده و خود این موضوع (کاهش جمعیت) به اندازه کافی به زیرساخت‌های کشور آسیب خواهد زد.

 

ساختار کلی جمعیت کشور همانند یک پیکره کلی است که باید همه ی بخش‌های آن متعادل، پویا و تجدید شونده باشند یعنی تناسب بین گروه‌های سنی کودک، نوجوان، جوان، میانسال و پیر در جامعه رعایت گردد. در شرایط پیش رو این وضعیت نامتعادل شده است.

 

در استان مازندران در سال 1345، میانگین سنی افراد 21 سال بوده  و در سال 1390به 32 سال رسیده است و پیش بینی می شود در سال 1479 به حدود 49 برسد. تعداد خانواده های تک نفره، دو نفره و 3 نفره نیز چند برابر شده است و تعداد افراد مجرد افزایش یافته است.

 

اگر چه مسئله فرزند آوری تحت تاثیر عوامل بسیار زیادی بوده و در یک روند طولانی مدت به حالت فعلی رسیده است عوامل زیادی باعث كاهش سريع ميزان باروری و رسيدن آن به 1.7  بچه برای هر مادر در ايران شده‌اند.

 

 

•    ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت با افزایش نرخ باروری به بالاتر از سطح جانشینی

 

•    رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان

 

•    اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری

 

•    تحکیم بنیان و پایداری خانواده با اصلاح و تکمیل آموزش‌های عمومی درباره اصالت کانون خانواده و فرزند پروری و با تاکید بر آموزش‌ مهارت‌های زندگی و ارتباطی و ارائه خدمات مشاوره‌ای و توسعه و تقویت نظام تامین اجتماعی، خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت‌های پزشکی در جهت سلامت باروری و فرزندآوری

 

•     ترویج و نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی- ایرانی و مقابله با ابعاد نامطلوب سبک زندگی غربی

 

•     ارتقای امید به زندگی، تامین سلامت و تغذیه سالم جمعیت و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بویژه اعتیاد، سوانح و ...

 

•    فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تامین سلامت و نگهداری آنان در خانواده

 

•    توانمندسازی جمعیت در سن کار با فرهنگ سازی و اصلاح، تقویت و سازگار کردن نظامات تربیتی و آموزش‌های عمومی

 

•    ارتقای مشاوره های هنگام ازدواج و پس از ازدواج با تاكيد بر مهارت های زوجين و سلامت جنسی با رعايت چارچوب های مذهبی، فرهنگی و اجتماعی

 

•    مشاوره برای کاهش میانگین فاصله زمانی بین ازدواج و فرزند اول(سن مناسب بارداری 18 تا 35 سال و بهترین سن برای باروری 20 تا 30 سالگی است و در صورت عدم توجه به این موارد شاید فرصت مادر شدن برای همیشه از دست برود.)

 

•    مشاوره برای کاهش میانگین فاصله زمانی بین فرزندان(فاصله مناسب بین فرزندان 5-3 سال)

 

•    پيشگيری از بارداری های پرخطر و سقط(افزایش موارد سقط به دلیل افزایش سن زن، افزایش سن همسر، افزایش فاصله زمانی پس از ازدواج، برنامه‌ریزی‌نشده بودن بارداری، نخواستن فرزند، برخی اعتقادات فرهنگی، دوره عقد طولانی و سقط در این دوره)

 

•    تلاش همه در جهت کاهش طلاق که کاهش باروری را در پی خواهد داشت. به ازای هر یک مورد طلاق رسمی، دو مورد طلاق عاطفی در جامعه وجود دارد. در طلاق عاطفی زوجین اگرچه در زیر یک سقف زندگی می‌کنند، ولی فاقد هر گونه روابط صمیمی و فضای خوشایند برای زندگی مشترک هستند. در چنین فضایی، انتظار باروری و فرزندآوری نمی‌تواند قابل تحقق باشد.

 

برای برون‌رفت از شرایط فعلی سهم وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در این زمینه حداکثر و در بهترین شرایط بیشتر از 20 درصد نخواهد بود و مشارکت مردم، جامعه، مسئولین و همه دست اندرکاران را می‌طلبد.