تخریب دخمه‌های پررمز و راز حاشیه آزادراه تهران - شمال

 

به گزارش حرف شمال به نقل از مهر، اگر از جاده زیبای کندوان و چالوس به سمت پایتخت سفر کنید در حاشیه جاده و به‌ویژه بالادست مسیری که اکنون قطعه چهارم آزادراه تهران – شمال کشیده شده است، دخمه‌هایی به چشم می‌آیند که هر یک از بومیان داستان‌های زیادی از آن نقل می‌کنند.

درباره این دخمه‌ها اظهارنظرهای مختلفی وجود دارد، برخی می‌گویند سنگرهایی هستند که در دوران جنگ جهانی و توسط رژیم پهلوی احداث‌شدند و عده‌ای نیز عقیده دارند این دخمه‌ها جدید ساخته‌شده است اما گذر زمان سبب تخریب بسیاری از این دخمه‌های رازگونه شده و شماری نیز در جریان احداث آزادراه از دامنه کوه حذف و تخریب‌ شده است.

یک پیرمرد مرزن آبادی که روزگار گردپیری بر چهره‌اش نشانده است، می‌گوید: این دخمه‌ها در دوران جنگ جهانی به دستور رضاخان حفر شده و به‌عنوان سنگر برابر متجاوزان به کشور از آن استفاده می‌شده است.

در گوشه و کنار کوه‌های اطراف جاده چالوس می‌توان این سنگرها را مشاهده کرد و برخی از آنان با گذر زمان تخریب‌شده استحسین کاوسی می‌گوید: در گوشه و کنار کوه‌های اطراف جاده چالوس می‌توان این سنگرها را مشاهده کرد و برخی از آنان با گذر زمان تخریب‌شده است.

راننده‌ای که هرروز در مسیر جاده چالوس تردد دارد نیز می‌گوید: از زمانی که به خاطر دارم این دخمه‌ها در دامنه کوه‌های حاشیه جاده چالوس حفرشده است و زمانی فکر می‌کردیم این دخمه‌ها محل دپوی ادوات جنگی دوران پهلوی است.

مرتضی مرادی ادامه می‌دهد: برخی قاچاقچیان عتیقه و اشیای تاریخی نیز تصورشان بر این بود که این دخمه‌ها تاریخی است و می‌توان در آن گنج یافت و به چند دخمه نیز سرک کشیدند اما چیزی عایدشان نشده بود.

درحالی‌که سرنوشت بسیاری از دخمه‌های حفرشده برای اهالی منطقه در مازندران به یک راز تبدیل‌شده است، رئیس اداره منابع طبیعی چالوس می‌گوید: برخی از این دخمه‌ها بعد از منطقه ازارک و نرسیده به ورودی روستای چنس متأسفانه برای ساخت آزادراه بدون هیچ دلیلی تخریب‌شده است.

مهرداد خزایی پول می‌گوید: این سنگرها در زمان رضاشاه برای جلوگیری از ورود نظامیان روس به تهران احداث شد و در ضلع شرقی آزادراه و جاده قدیم به طول ۱۵۰۰ متر از این سنگرها وجود دارد.

دخمه ها متولی برای حفاظت ندارند

وی در پاسخ به اینکه آیا راهی وجود داشت که هم‌زمان با ساخت آزادراه این آثار هم حفظ و از تخریب آن جلوگیری می‌شد، می‌گوید: علت اصلی حفاظت نشدن این دخمه‌ها، نداشتن متولی است. قبل از انقلاب اسلامی مدیریت آن در اختیار گارد بود و اکنون شاهد آن هستیم که دخمه‌های ضلع شرقی تخریب‌شده است.

خزایی پول ادامه می‌دهد: بخشی از این دخمه‌ها در قالب تعریض آزادراه برای تثبیت دیواره‌ها تخریب شد جالب‌تر این‌که در جاده قدیم در داخل دماغه صخره‌ای تونلی برای کار گذاشتن مواد منفجره تعبیه‌شده بود که در زمان اضطرار آن را از مواد منفجره پر می‌کردند و بیشتر این دخمه‌ها در دوران رژیم پهلوی جنبه کاربری نظامی داشته است.

اما میراث فرهنگی که متولی آثار تاریخی و باستانی است وجود هرگونه دخمه باارزش تاریخی و میراثی را در دامنه کوههای حاشیه آزادراه رد می‌کند.

دلاور بزرگ نیا مدیرکل میراث فرهنگی مازندران نیز افزود: برخلاف اظهارنظر معاون میراث، دخمه‌های گزارش‌شده کارکرد سنگر نداشته و توسط عواملی که در راه‌سازی نقش داشته‌اند، تعبیه‌شده و این دخمه‌ها ثبت میراث نبوده و حساسیتی برای حفظ آن نیز وجود نداشته است.

اگرچه هرکس روایت و تفسیری از دخمه‌های موجود در حاشیه آزادراه تهران – شمال دارد اما رهگذران جاده تهران – شمال هرروز برخی از این دخمه‌های پر رمز و راز را می‌بینند و داستان‌های تازه‌ای از آن برای دیگران تعریف می‌کنند.