حرف شمال گزارشی از علیرضا نوری - حسن قمی: گویی مردم فقط در پایگاه‌های انتقال خون کرونا را جدی گرفته‌اند و خلوتی این مراکز و شلوغی معابر و خیابان‌ها تعبیر وارونه‌ای از یک ویروس را نمایان می‌سازد.
ساعت حوالی ظهر و گذرمان پایگاه انتقال خون در خیابان هفده شهریور چالوس است، بعد از چند بار جلو و عقب راندن خودرو بالاخره با زحمت در حاشیه پیاده‌رو جایی برای پارک پیدا می‌کنم اما در تمام مدت اهدای خون نگران بردن ماشین توسط خودروهای پارکینگ داران هستم.
عقربه‌های ساعت حوالی ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه را نشان می‌دهد، حدود ۱۰ تخت خون‌گیری است و فقط سه نفر برای اهدای خون حضور دارند و کار همه آنان در مراحل پایانی است.
از بدو پذیرش در پایگاه، اصول بهداشتی برای مقابله کرونا توسط کارکنان مرکز رعایت می‌شود، به‌جای ارائه کارت ملی، فقط شماره ملی را طلب می‌کنند و پس از چند دقیقه برگه‌ای برای ویزیت نزد پزشک به دستم داده می‌شود.
قبلاً باید مدت‌ها در صف انتظار می‌نشستیم، این بار پایگاه خلوت است و از مراجعه‌کننده جدید خبری نیست، به اتاق پزشک که راهنمایی می‌شوم پس از طرح سؤال‌های معمول درباره وضعیت جسمی و سلامتی، در ابتدای کار تب سنجی می‌شوم.
تب سنجی فراموش نمی‌شود
می‌پرسم، تب سنجی برای اهدای خون است که پزشک جوان می‌گوید برای مسئله کرونا است. برگه اهدای خون مهر می‌شود و ادامه می‌دهد اگر تمایل به اهدای خون‌دارم برگه بلی و در غیر این صورت برگه خیر را در صندوق زردرنگی که به دیوار نصب‌شده، بیندازم.
قبل از آنکه برگه را به صندوق بیندازم، محتوایش را می‌خوانم که نوشته‌شده اهداکننده گرامی پاسخگویی صادقانه به سوالات پزشک اهدا در سلامت.... چنددقیقه‌ای از حضورم در پایگاه انتقال خون می‌گذرد، مردی حدود ۵۰ ساله وارد می‌شود که پس از مراجعه به پزشک و معاینه، برای اهدای خون شرایط لازم را ندارد و خداحافظی می‌کند.
در سالن دو نفر مشغول اهدای خون هستند، پایان کارشان است، هر دو اهداکننده مرد هستند و حدود ۵۰ سال سن دارند، انگار با شیوع کرونا ویروس زنان کلاً با اهدای خون قهر کرده‌اند و ترجیح می‌دهند در خانه بمانند.
یکی از اهداکنندگان که خود را موسوی معرفی می‌کند، می‌گوید: وقتی برایم پیامک در پایان سال ۹۸ با توجه به بحران کمبود خون، با اهدای خون خود عیدی عزیزان تالاسمی بیماران نیازمند را فراموش نکنید، آمد، تصمیم گرفتم برای اهدای خون مراجعه کنم.
وی ادامه داد: یکی از اقوام من از تالاسمی رنج می‌برد و با دیدن پیامک چهره این بیمار و دیگر نیازمندان در ذهنم نقش‌بست و مصمم شدم تا خون اهدا کنم.
آماده اهدای خون می‌شوم و پس‌ازآنکه نیش درد سوزن و سوکت خون‌گیری را به جان می‌خرم، از آقایی که موهایش در این حرفه سفید شده و مشغول خون‌گیری از من است، می‌پرسم، ظاهراً مراجعه‌کننده کم شده است؟
الآن اوضاع بهتر شده و روزانه ۳۰ تا ۴۰ نفر مراجعه می‌کنند اما هفته‌های اول شیوع کرونا، این آمار بسیار کاهش‌یافته بود و دلیل آن نگرانی مردم برای سرایت بیماری است
در جوابم می‌گوید: الآن اوضاع بهتر شده و روزانه ۳۰ تا ۴۰ نفر مراجعه می‌کنند اما هفته‌های اول شیوع کرونا، این آمار بسیار کاهش‌یافته بود و دلیل آن نگرانی مردم برای سرایت بیماری است.
وقتی می‌پرسم بیشتر مراجعه‌کنندگان در چه سنینی هستند، می‌گوید: سقف سنی اهدای خون در حال حاضر ۶۵ سال تعیین‌شده و بالاترین سنی که برای اهدای خون مراجعه می‌کند حدود ۶۰ ساله است.
به تصویر پدر اهدای خون ایران که بر روبرویم و سر درب ورودی سالن نقش‌بسته است، می‌نگرم که ادامه می‌دهد: وقتی سن بالا می‌رود به دلیل آنکه پلاکت خون پایین می‌آید، میل و رغبت به خون دادن کم می‌شود، ازاین‌رو بیشتر مراجعات را افراد میان‌سال و جوان تشکیل می‌دهند.
می‌پرسم پس از شیوع کرونا حضور بانوان برای اهدای خون کمتر شده؟، پاسخ می‌دهد: زمانی پایگاه چالوس در کشور ازنظر اهدای خون بانوان جزو رتبه‌های برتر بود و الآن نامی از این پایگاه در بین‌ترین‌ها نیست.
آن‌گونه که خودش می‌گوید بالای ۵۳ بار تاکنون خون داده است و بیشتر این میزان اهدای خون تا قبل از سال ۸۳ و قبل از عمل جراحی که انجام داده بود، است، ادامه می‌دهد: در حال حاضر محدودیت‌هایی برای اهدای خون وجود دارد، وزن نباید کمتر از ۵۰ کیلوگرم باشد و میزان اهدای خون از ۱۵۰ سی‌سی و ۳۵۰ سی‌سی به ۴۵۰ سی‌سی در حال حاضر تغییر یافت که استاندارد محسوب می‌شود.
وی می‌گوید: در دهه‌های قبلی حتی برای اهدای خون به دبیرستان‌های دخترانه و پسرانه نیز مراجعه می‌کردیم و در حال حاضر این کارها کمتر صورت می‌گیرد.
کار اهدای خون من به پایان می‌رسد، نوشته روی دیوار مرکز که هر اهدای خون جان سه نفر را نجات می‌دهد را ازنظر می گذارنم و به یاد چهار هزار و ۵۰۰ بیمار خاص و شمار زیادی از بیمارانی می‌افتم که هرماه به خون نیاز دارند و ویروس چموش کرونا، میزان اهدای خون را تا ۵۰ درصد کاهش داده درحالی‌که نیاز خونی همچنان رو به فزونی است.
از پایگاه انتقال خون خارج می‌شوم، خیابان و معابر شلوغ است، کاش مردم به‌جای عدم مراجعه به پایگاه اهدای خون، کرونا را در خیابان و خارج از منزل هم جدی می‌گرفتند.
اسماعیل‌پوریانی مدیرکل انتقال خون مازندران با اشاره به وجود چهار هزار و ۵۰۰ بیمار خاص در استان مازندران اظهار داشت: این بیماران شامل افراد دیالیزی، هموفیلی و سرطانی است و علاوه براین شش مرکز جراحی قلب باز نیز در استان وجود دارد.
وی افزود: گردشگرپذیر بودن مازندران نیز سبب شده تا این استان ازنظر مصرف خون در زمره استان‌های با مصرف بالا باشد و این وضعیت درحالی‌که است که با توجه به فصل زمستان همواره با کاهش اهدای خون مواجه هستیم
وی ادامه داد: گردشگرپذیر بودن مازندران نیز سبب شده تا این استان ازنظر مصرف خون در زمره استان‌های با مصرف بالا باشد و این وضعیت درحالی‌که است که با توجه به فصل زمستان همواره با کاهش اهدای خون مواجه هستیم.
وی بابیان اینکه هرساله در ماه اسفند نیز با مصرف بالای فرآورده‌های خوبی روبرو هستیم، افزود: این وضعیت درحالی‌که است که امسال ۱۸۰ هزار واحد فرآورده‌های خونی در استان توزیع‌شده است.
پوریانی با اظهار اینکه در اسفندماه بالاترین میزان توزیع خون و فراورده‌های آن را داشتیم، یادآور شد: متأسفانه با شیوع کرونا ویروس، میزان مراجعات برای اهدای خون ۵۵ درصد نسبت به قبل کاهش‌یافته درحالی‌که میزان مصارف بالا است.
پوریانی با تأکید براینکه در مراکز اهدای خون استان اصول بهداشتی و جی‌ام پی که استانداردهای روز دنیا هستند، موردتوجه و رعایت قرار می‌گیرد، تصریح کرد: استانداردهای روز اروپا در مراکز اهدای خون استان رعایت می‌شود و مشکلی ازنظر بهداشتی و شیوع کرونا ویروس در مراکز وجود ندارد و مردم نوع‌دوست استان می‌توانند با مراجعه برای اهدای خون، ما را برای تأمین فرآورده‌های خونی موردنیاز بیماران یاری کنند.
مدیرکل انتقال خون مازندران با عنوان اینکه اهدای هر واحد خون سبب اهدای زندگی و نجات جان سه بیمار نیازمند خواهد شد از مردم خواست با اهدای خون نسبت به تأمین فراورده‌های موردنیاز بیماران یاری کنند.
در ۱۱ ماه سال جاری ۱۵۷ هزار و ۲۹۵ نفر برای اهدای خون به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کرده بودند که ۱۲۱ هزار و ۳۷۹ نفر موفق به اهدای خون شدند.