حرف شمال: بر اساس آخرین پردازشهای انجام شده توسط سازمان نقشهبرداری کشور در استان مازندران، مناطقی به وسعت تقریبی ۴۱۰۰ کیلومترمربع در شرق استان مازندران و در نواحی شهری و اطراف «گلوگاه، بهشهر، نکا، سورک، ساری، جویبار، بابلسر، کیاکلا، قائمشهر، بابل، فریدونکنار، محمودآباد و آمل» دچار فرونشست زمین است.
ماجرای غمانگیز فرونشست بیش از یک دهه است که به وضعیت بحرانی رسیده و فلات مرکزی ایران را با تهدید کوچ اجباری مواجه کرده است، اما بدبین ترین افراد هم پیشبینی نمیکردند که این فرونشست به جلگه سبز مازندران برسد و شهرهایی با میزان بالای آب زیرزمینی نظیر فریدونکنار و ساری را هم درگیر کند
اما گسترش افسارگسیخته ویلاسازی، تخریب جنگلها و حفر چاههای غیرمجاز که از دوران ریاستجمهوری محمود احمدینژاد آغاز شد، حالا شرق مازندران و نواحی مرکزی و جلگهای این استان را با خطر فرونشست روبرو کرده است.
با تخریب جنگلها، خاک بینظیر مازندران دچار فرسایش شد و توان نگهداری آب را از دست داد و همزمان هدر رفتن آبهای جاری به دلیل نبود امکانات هدایت و ذخیره آبهای سطحی به این بحران دامن زد.
علی بیت اللهی رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی وزارت راه در شبکههای اجتماعی درباره وضعیت وخیم فرونشست زمین در استان مازندران نوشت:
فرهاد خلردی مدیر وقت مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقهای مازندران در ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ اعلام کرد:”در پایان تیرماه سال ۱۴۰۳ سطح آبهای زیرزمینی مازندران نسبت به پایان تیر ۳۰ سال پیش، ۹۴ سانتیمتر پایینتر رفته است. از نظر حجم آبخوان نیز کاهش ۱۶۶ میلیون متر مکعبی نسبت به دوره درازمدت رخ داده است(مرداد ۱۴۰۳).
پیشتر در بهمن ۱۳۹۸ سید مهدی میرعمادی، مدیر وقت حفاظت از منابع آب شرکت آب منطقهای مازندران نیز از کاهش تا مرز ۱.۵۷ متری سطح آبهای زیر زمینی طی ۱۵ تا ۲۰ سال اخیر در شرق استان و ممنوعه اعلام شدن دشت بهشهر _بندرگز خبر داده بود.
برداشت ۱ میلیارد و ۱۴۰ میلیون متر مکعبی آب از چاه های استان مازندران در سال ۱۴۰۲ برای آبیاری و برداشت آب از ۷۲۰ حلقه چاه برای تامین آب شرب مردم استان(۸۵ درصد آب مورد نیاز ساکنان استان از طریق منابع آب زیرزمینی تامین می شود)، مصرف ۹۰ درصد آب در حوزه کشاورزی و ۸ درصد برای تامین آب شرب و وجود ۱۴۸ هزار حلقه چاه(چاه های مجوزدار و فاقد مجوز) از دیگر موارد اعلامی مسئولین آب استان مازندران است.
با توجه به افت سطح آب زیرزمینی بویژه در محدودههای شرقی استان مازندران( بنا به تاکید مسئولین آب استان) و آمارهای اعلامی و با توجه به نوع نهشته های آبرفتی در نوار بین کوهستان(جنوب)-ساحل(شمال) مازندران، وقوع و توسعه پدیده “فرونشست زمین”، بهعنوان فرجام این پروسه در محدوده های شرقی استان، قابل انتظار است.
بر اساس آخرین پردازش های انجام شده توسط “سازمان نقشه برداری کشور” در استان مازندران ، مناطقی به وسعت تقریبی ۴۱۰۰ کیلومتر مربع در شرق استان مازندران و در نواحی شهری و اطراف « گلوگاه، بهشهر، نکا، سورک، ساری، جویبار ،بابلسر، کیاکلا، قائم شهر، بابل، فریدونکنار، محمودآباد و آمل» دچار فرونشست زمین میباشد(گزارش فرونشست زمین در استان مازندران، ۱۴۰۲).
آیا فروختن بدون حد و مرز زمین به ثروتمندان در مازندران ارزشش را داشت که پای فرونشست را به مازندران باز کنیم، آیا قاچاق چوب، تخریب جنگلها برای چرای دام و گسترش پروژههای مثلا گردشگری بدون مطالعات کافی ارزشش را داشت؟
این اتفاق از آنجهت بسیار عجیب است که هیچکدام هز نمایندگان مازندران در مجلس در دو دههٔ اخیر کوچکترین توجهی به آن نکردند، مسئولان استانی علیرغم اخطار چندباره کارشناسان محیطزیست، نقدها را شوخی گرفته و گفتند فرونشست مخصوص کویر است و هرگز به مازندران نمیرسد! آنهمه وام زودبازده که صرف پروژههای اقتصادی کوچک و بینتیجه شد، ارزشش را داشت که خاک مازندران را به توبره بکشیم؟
این سرآغاز یک بحران فراگیر است که اگر فکری عاجل برای آن نشود تاریخ و زیست روزمره مردم مازندران را بهشکلی جدی تهدید میکند، بنابراین ضرورت دارد استاندار مازندران با دستوری فوری کارگروه بحران در این زمینه تشکیل دهد تا حداقل جلوی سرعت پیشروی فرونشست گرفته شود و در بلندمدت علاجی برای آن یافت.