حرف شمال: نهم اسفند ماه روز حمایت از حقوق مصرف کننده است و همه ساله همه ساله در این روز به منظور گسترش فرهنگ حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تقدیر از شرکت های تولیدی و خدماتی برگزیده، که حقوق مصرف کنندگان را رعایت نموده‌اند،همایشی ملی برگزار می‌شود؛اما متاسفانه موضوع حمایت از حقوق مصرف کنندگان در کشور به جایگاه و باور پذیری واقعی در زندگی مردم نرسیده و برای فرهنگ سازی بیشتر باید بسیار تلاش کرد.به همین بهانه «کامران اسلامی" کارشناس ارشد مدیریت تحول و عضو هیات مدیره صنف طلا و ساعت و آرایشی و بهداشتی شهرستان نوشهر ، طی یادداشت پیش رو ضمن بررسی حقوق مصرف کنندگان ،بر استمرار نهادینه شدن، پایبندی به رعایت قوانین و مقررات و تامین خواسته ها و نیازهای مشتریان در  کشور تاکید نموده است:

اکنون با گسترش صنایع و تولیدات، شاهد آن هستیم که کارخانه‌ها محصولات خود را به بازار عرضه کرده و طیف وسیعی از مشتریان از آن استفاده می‌کنند.

در بحث حقوق مصرف‌کننده سخن در مورد زیان‌هایی است که مصرف‌کننده از یک کالا یا خدمات می‌بیند.

در بازاريابي ما تمايل داريم تا لغات مشتري و مصرف كننده را به جاي هم به كار ببريم. با اينحال اگر بخواهيم در معني لغات دقيق شويم، مشتري و مصرف كننده ما لزوما يكسان نيستند. مشتري شخص يا شركتي است كه كالاها و خدمات را خريداري مي كند. يك مشتري زماني مصرف كننده مي شود كه از كالاها يا خدمات استفاده كند.

برای دانستن حقوق مصرف‌کننده، ابتدا باید دانست که حقوق مصرف‌کننده چیست، مصرف‌کننده چه کسی است و با چه کسانی سر و کار دارد.

طبق تعریفِ قانون حمایت از حقوق مصرف‌کننده، مصرف‌کننده هر شخص حقیقی و یا حقوقی است که کالا یا خدمتی را خریداری می‌کند و حقوق مصرف‌کننده نیز عبارت است از، حقوقی که همه عرضه‌کنندگان کالا و خدمات منفردا و متضامنا از حیث صحت، کمیت، کیفیت و سلامت کالا و خدمات عرضه شده مطابق با ضوابط و شرایط مندرج در قوانین و یا مندرجات قرارداد مربوطه یا عرف می‌بایست در مورد هر شخص حقیقی یا حقوقی که کالا یا خدمتی را خریداری می‌کنند در معاملات رعایت کنند که مصادیق آن توسط سازمان حمایت از مصرف كننده تعیین خواهد شد.

خداوند نيز در قران كريم، فروشندگان را به رعايت عدالت و دقت در وزن كردن اجناس و پرهيز از كم فروشي امر ميكند، كه پيمانه و وزن را تمام بگذارند و كم فروشي نكنند.

از منظر اتحاديه اروپا نيز، ٥ حق بنيادي مصرف كننده عبارت است از : حق حمايت از بهداشت، سلامت و ايمني، حق حمايت از منافع مالي، حق حمايت از منافع حقوقي، حق حمايت از نمايندگي در مشاركت و حق اطلاعات و آموزش.

اقتصاد ما يك اقتصاد غير رقابتي است و يكي از بزرگترين معضلات اقتصاد غير رقابتي و انحصاري، نبودن اصول، نگرش و حتي بينش مشخص براي حمايت و پشتيباني از مصرف كننده است.

در اين شرايط مشتري چه پيش از خريد و چه پس از خريد در استثمار توليد كننده و چه بسا واسطه هاي فروش خواهد بود و هيچگاه صداي ناراحتي و شكايت وي از ضعف كيفي و مشكل فني محصول به گوش مديران مربوط نرسيده و يا در صورت رسيدن، نتيجه اي در بر نخواهد داشت. آنچه باعث ميشود كفه ترازو به نفع مشتري سنگين تر شود، توسعه بازار رقابتي براي محصولات است.

اين سخن آنقدر واضح است كه خنده آور مي نمايد در اثبات آن به خود زحمت دهيم.

با توجه به آنچه ذکر شد اهم حقوق مصرف کننده شامل موارد زیر می شود: آگاهی از اطلاعات لازم در زمینه خصوصیات کالاها، بهره مندی از قدرت انتخاب و مهمتر از همه حق دادرسی برای جبران خسارت در اثر استفاده از کالای معیوب و سهولت هر چه بیشتر این روند برای مصرف کننده.

تحقق موارد فوق نیز تنها در فضای رقابتی تولید و وجود ساز و کارهای حقوقی مورد نیاز، قابل حصول خواهد بود و هر گونه سیاستهای غیر اصولی در جهت حمایت از مصرف کننده از جمله تثبیت قیمتها و پرداخت یارانه نه تنها وضع مصرف کننده را بهبود نمی بخشند بلکه این مصرف کننده است که باید هزینه های ناشی از سیاستگذاری های غلط همانند افزایش آلودگی، استفاده از محصولات نامرغوب و .. را نیز بپردازد.

*کارشناس ارشد مدیریت تحول
عضو هیات مدیره صنف طلا و ساعت و آرایشی و بهداشتی نوشهر