هنوز جنگل‌های شمال از بیماری «بلایت» شمشاد رهایی نیافته که با فاجعه‌ای دیگر مواجه شدند، شب‌پره در جنگل‌های خزری پر می‌زند.
به گزارش حرف شمال، دو فاجعه خشکیدگی بلوط و شمشاد چند سالی است که در جنگل‌های زاگرس و شمال به جان درختان افتاده‌اند و با ظهور بیماری جدید شب‌پره، خواب جنگل‌های شمال آشفته تر شد.
پایش بیماری‌های خشکیدگی بلوط و شمشاد بیانگران است که هر دو آفت وارداتی بوده که چند سالی به جان جنگل‌های کشور افتاده است. « شب‌پره » شمشاد، آفتی نوظهور بوده که خردادماه سال جاری در جنگل‌های شمال ایران مشاهده‌شده است و تهدیدی دیگر برای شمشادستان های شمال به شمار می‌رود.
موطن اصلی این آفت، آسیای شرقی بوده که در دهه اخیر در جنگل‌های اروپایی انتشاریافته و در سال جاری در جنگل‌های شمال ایران مشاهده‌شده است.
معاون قائم‌مقام دفتر حفاظت وحمایت سازمان جنگل‌ها، مراتع آبخیزداری کشور در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: خشکیدگی بلوط در زاگرس و شمشاد دو پدیده وحشتناکی هستند که از سال ۹۰ به وقوع پیوسته است، هر دو آفت وارداتی و از خارج به کشور منتقل‌شده است.
یزدان فر آهنگران می‌گوید: موطن اصلی آفت شب‌پره، آسیای شرقی است و شب‌پره شمشاد، آفتی و تهدیدی دیگر برای جنگل‌های شمشاد شمال ایران به شمار می‌رود.
آفت شب‌پره در سال جاری در جنگل‌های شمال ایران ازجمله در آمل و در شهرستان چالوس، پارک بنفشه، نمک‌آبرود مشاهده‌شده است
وی اظهار داشت: آفت شب‌پره در سال جاری در جنگل‌های شمال ایران ازجمله در آمل و در شهرستان چالوس، پارک بنفشه، نمک‌آبرود مشاهده‌شده است.
این کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی ادامه می‌دهد: شب‌پره‌ها، شب‌پروازند و بر اساس بررسی انجام‌شده با توجه به شرایط آب و هوایی شمال ایران، حداقل چهارتا نسل برای آن پیش‌بینی می‌شود.
وی افزود: به علت اولین مشاهده در سال جاری هنوز بیولوژی آفت موردمطالعه قرار نگرفته است و تعداد نسل آن در شمال ایران چهارتا پنج نسل پیش‌بینی می‌شود.
معاون قائم‌مقام دفتر حفاظت وحمایت سازمان جنگل‌ها، مراتع آبخیزداری کشور به علائم خسارت اشاره و اضافه کرد: علائم خسارت شامل، خردگی برگهای شمشاد و باقی ماندن رگبرگ‌ها، تنیدن تارهای فراوان، وجود لاروهای در حال تغذیه، وجود فضولات لاروی، بی‌برگی درختان به‌صورت توده‌ای ازجمله علائم است.
آهنگران افزود: خشکیدگی و سختی ظاهری درخت، خوردگی پوست شاخه‌های درخت، وجود زیادی شفیرها در لابه‌لای برگ، تراکم شب‌پره در منطقه به‌ویژه هنگام شب، بقایای ناشی از پوست‌اندازی در باله‌های درخت از دیگر علائم است.
این محقق درباره روش‌های انتشار آفت شب‌پره نیز می‌گوید: روش‌های انتشار از طریق بیوترویسم، پرواز شب‌پره، کانتینرهای حامل محموله‌های بین کشوری، انتقال نهال‌های آلوده به تخم و لاروهای جوان از کشورهای خارجی از راههای انتشار و انتقال است.
آهنگران ادامه داد: همچنین آفت شب‌پره، از طریق تردد داخلی افراد و خودروها، انتقال نهال‌های آلوده به تخم لاروهای جوان در داخل کشور، تنیدن تار و انتقال توسط جریان باد ازجمله روش‌های انتقال و انتشار بیماری است.
معاون قائم‌مقام دفتر حفاظت وحمایت سازمان جنگل‌ها، مراتع آبخیزداری کشور درباره اهمیت آفت شب‌پره نیز می‌گوید: اولین گزارش از ایران نشان از تکثیر سریع آفت، غیربومی بودن آفت، قرنطینه‌ای بودن، چند نسلی بودن، سرعت گسترش در کمتر از یک دهه و بیم تهدید و انقراض گونه شمشاد دارد.
شمشاد خزری میراث جنگل های شمال ایران است
وی پیشنهاد داد: برای پیشگیری از شیوع بیماری و آفت باید اقدامات قرنطینه‌ای را جدی گرفت و سایر دستگاه‌های اجرایی ازجمله محیط‌زیست را درگیر کرد و اقدامات کنترلی نظیر کانون کوبی با تلفیق همزمان روش‌های مختلف را مدنظر قرار دهد.
۷۲ هزار هکتار رویشگاه شمشاد به‌صورت انبوه در جنگل‌های شمال وجود دارد و این‌گونه منحصر به جنگل‌های ایران، شمشاد خزری نماد و میراث جنگل‌های شمال ایران است.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری نوشهر نیز بابیان اینکه برخی از درختان و گونه‌های مقاوم جنگل‌های شمال مانند شمشاد، ملج و شب خوس در حال از بین رفتن است می‌گوید: جنگل‌های شمال از منظرهای مختلف ازجمله تجاری دارای اهمیت است.
رحمت علیزاده افزود: وقتی به وضعیت درختان جنگل‌های شمال می‌نگریم می‌بینیم که برخی گونه‌های مقاوم ماند شب خوس، ملج و شمشاد در آن از بین رفته است درحالی‌که در بسیاری از ساختمان‌های قدیمی ازاین‌گونه استفاده‌شده است.
شمشادها به تاریخ می پیوندند
علیزاده یادآور شد: تداوم روند سبب می‌شود تا متأسفانه تا چند سال آینده دیگر شمشادی در جنگل‌های شمال نباشد و این‌گونه به تاریخ می‌پیوندد.
معاون اداره کل منابع طبیعی مازندران نوشهر ادامه داد: باید برای بلایت شمشاد فکر خاص کرد و اینکه چرا گونه‌های مقاوم به چنین سرنوشتی دچار شده‌اند.
شمشاد یکی از گونه‌های نادر و همیشه‌سبز جنگل‌های شمال کشور است که به علت شیوع بیماری بلایت یا آتشک و آفت نوظهور شب‌پره شمشاد در حال نابودی است. شمشاد گونه‌ای در معرض تهدید است که طبق ماده یک قانون حفاظت و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور مصوب ۱۳۷۱/۷/۱۳ جزو ذخایر جنگلی و گونه‌های ممنوع برای قطع محسوب می‌شود.
بیماری بلایت یا آتشک شمشاد ازجمله بیماری‌های بسیار خطرناکی است که طی سالهای اخیر در بسیاری از کشورهای اروپایی، آمریکایی، آسیایی و از سال ۱۳۹۱ در ایران بر روی شمشاد مشاهده‌شده و سبب خزان و یا از بین رفتن سریع توده‌های شمشاد اعم از جنگلی وزینتی شده است. عامل این بیماری، نوعی قارچ است که به‌راحتی می‌تواند بدون آنکه گیاهی را درگیر کند سالهای زیادی در خاک و لاشه برگ زنده بماند.
بیماری های نظیر بلایت و شب پره سبب می شود تا شمشاد، گونه همیشه‌سبز و زیبای جنگل‌های هیرکانی با برگهای روغنی شفاف و چوب باارزش با کاربردهای مختلف صنعتی و صنایع‌دستی به نابودی و حذف از جنگل های خزر نزدیک شود./ منبع:مهر- علیرضا نوری کجوریان